Homeros kimdir?
Smrynalı olduğu genel olarak kabul gören Homeros’u bizler, dünya tarihinin ilk ozanı ya da ilk şairi olarak biliriz. MÖ 750 yıllarında doğduğunu ve görme yetisini zaman içinde kaybettiğini bildiğimiz şairin eserleri İlyada ve Odysseia ise dünya edebiyatının ilk örnekleridir. Bu eserlerde MÖ 1250 yıllarında yaklaşık 11 yıl sürmüş olan Truva Savaşı’nı ve savaş sonunda evine dönmeye çalışan İthaki kralı Odysseus’un maceralarını epik bir anlatımla şiir formunda anlatmıştır. Ozanın eserleri hem tarih bilimine ışık tutmuş hem de Anadolu ve Grek mitolojisinin ana kaynağı olmuştur.
Bu büyük şairin eserlerindeki en önemli özellik ise epik sahneleri büyük bir lirizm ile okuyucuya verebilmesidir. Örneğin şair İlyada destanında Greklerin ünlü yarı-tanrı savaşçısı Achilleus’un en yakın arkadaşı Patraklos’un ölümü üzerine duyduğu üzüntüyü sayfalarca psikolojik bir tahlil yaparak anlatmış ve okuyucuya Achilleus’un içinde duyduğu hüznü tam anlamıyla hissettirebilmiştir. Bir diğer örnek ise Truva prensi Hector’un karısından ayrılmak zorunda olduğu bölümdür. Patraklos’un ölümünden Hector’u suçlu gören Achilleus, Truva prensini teke tek bir dövüşe davet etmiş ve Hector bu dövüşün sonunda öleceğini bile bile tüm Truva halkının ona olan güvenini boşa çıkarmamak için karısından ve çocuğundan ayrılmak zorunda kalmıştır. Karısı Andromakhe, sevgili eşinin ayaklarına kapanmış ona gitmemesi için yalvarırken Hector gururunu bir an olsun kenara bırakmadan oğluna veda sözlerini sarf edip kendi ölümüne yavaş yavaş gitmiştir. İşte yukarıda verilen bu iki örnek bile Homeros’un ne denli bir ustalıkla epik sahneleri lirizm ile bütünleştirdiğini ve eserini okuyucuyla içselleştirme başarısını bizlere gösteriyor. Bu iki örnek fazlaca çoğaltılabilir. Sadece İlyada’yı değil Odysseia da okurken yüksek lirizmi yakalamak gayet mümkündür.
Rhapsados
Bilinen ilk şair Homeros hakkındaki bilgilerimiz kısıtlı olsa da onun yaşamındaki en önemli olayları biliyoruz. Eserlerindeki karakterleri analiz gücü onun sadece bir şair değil aynı zamanda sosyal hayatında da kuvvetli bir figür olduğunu bizlere gösteriyor. Antik dönemde “rhapsados” adlı gezgin ozanlar vardı. Bu ozanlar şehir şehir gezerler ve halka şiirler okuyup hikâyeler anlatırlardı. Birden fazla dile hâkim olan bu ozanların hitabet güçleri de çok yüksekti. İlyada ve Odysseia’daki dil farklılıklarını da göz önünde bulundurursak kanımca Homeros da döneminin önemli bir rhapsadosuydu. Doğduğu yerin bugünkü İzmir şehrindeki Smryna olduğu, öldüğü yerin ise İos adası olduğunun söylenmesi kendisinin gezgin bir ozan olma ihtimalini güçlü tutar. İşte bu yüzden antik dönemin özgür ruhu olarak adlandırabiliriz onu. Sadece İlyada ve Odysseia’yı yazdığı için, Batı edebiyatının temellerini attığı ve tarih bilimine ışık tuttuğu için değil; şehir şehir gezip halkla bütünleştiği için, hiçbir yönetime bağlı kalmayıp kendi eserlerini söylev gücüyle birleştirip farklı coğrafyadaki insanlara aktardığı için Homeros özgür ruhtur…
MS 2021’den özgür ruh ve büyük usta Homeros’a selam olsun.
Yazarın (İdris Serhat) diğer yazılarına da göz atabilirsiniz.
İnstagram hesabımızı da takip edebilirsiniz.
