Kovid Edebiyatı Nasıl Etkileyecek?
Hayatımızı tamamıyla değiştiren koronavirüs edebiyatın da alanına girdi. Tarih boyunca yaşanan salgınların yer bulduğu roman ve öyküler yepyeni bir salgını daha yazıyor.
Bütün dünyayı etkisi altına alan ve herkes için ölüm-kalım meselesine dönen tek konu pandemi. Evin önemini ve karşılığını yeniden hatırlatan, bir arada olmanın “var olabilmek” için ne denli hayati olduğunu öğreten bu süreç hepimizin ilk deneyimdi. Hayatımızın her alanına yansıyan virüs, sanatın da gündemine yerleşiyor. Resim, müzik plastik, sahne sanatlarının yörüngesine giren pandemi edebiyat için bir “konu” olur mu? Henüz çok başında olsak da yaşananları ve sürecin üzerimizdeki etkisini psikolojik tahlillere bize aktaracak, ruhumuza değecek metinler okumak ister miyiz? Tarihsel süreçteki salgınları “yazan” edebiyat pandemiye nasıl bakıyor? İşte yanıtlar…
Oya Baydar
“Felaketler edebiyatı kamçılar”
“Şerden hayır doğar mı?” Edebiyat söz konusu olduğunda, ben bu soruya “evet” cevabı veriyorum. Tarih boyunca insanın yaşadığı büyük felaketler: savaşlar, salgınlar, soykırımlar, kuraklık, açlık, kitlesel göçler edebiyata- sanata malzeme olmuş, başyapıtlar kazandırmıştır. İnsanın/ insanlığın trajik kaderi derin edebî metinleri beslemiştir. Yaşadığımız son pandeminin de edebiyatı zenginleştireceğini, yeni konu ve boyutlar kazandıracağını düşünüyorum. Ancak zamana ihtiyaç var. Bu türden büyük felaketlerin edebiyata, sanata yansıması sıcağı sıcağına olmaz. Aceleci anlatılar, okur ilgisi çekmeye yönelen konjonktürel metinlerdir çoğunlukla. Acının oturması, damıtılması, toplumdaki etkilerinin görülmesi gerekir.
Nermin Yıldırım
“Evvela anlamak ve sindirmek gerek”
Pandemiyi doğrudan tema edinen ya da fonuna alan edebi eserlerin sayısı zaman içinde artacaktır. Fakat benim asıl beklediğim, pandemi atmosferinin metinlerin ruhuna ve diline sirayet etmesi. Birkaç örnek dışında, tema kullanımı henüz yaygın şekilde başlamadıysa da bu dediğim çoktan başladı gibime geliyor. Pandemi, içinde yaşarken tümüyle görülemeyecek kadar da büyük bir mesele. Anlatabilmek için evvela anlamak ve sindirmek gerekecektir. Bu da dışına çıkıldığında, yani bütün bu yaşananların üstünden belli bir zaman geçtikten sonra çok daha kolay ve sağlıklı biçimde yapılabilir diye düşünüyorum.
Jale Sancak
“Öyküye konu oldu bile!”
Şu ana dek yayınlanan bir kitaba, roman türünü kastediyorum rastlamadık lâkin bu yazılmadığını gösterir mi bilmiyorum. Belki de yazılıyordur. Öyküye gelince, ben düzenlediğim atölyelerde sayıca çok olmasa da katılımcıların bu konuda yazdığına tanık oldum. Tabii ki edebiyatla yeryüzü ve insanlık hallerini anlattığımız için bittikten sonraki zamanlarda mutlaka anlatılacaktır bu hepimizi derinden sarsan kâbus. Hâlâ onunla yaşıyor, baş etmeye çalışıyoruz. Önce bu halden çıkmak gerek. Ne var ki canımızı yakan şeyleri anlatmayı yeğleyen biri olduğum için günün birinde yazacaklarımın içinde yer alacaktır diye düşünüyorum.”
Yekta Kopan
“Daha çok tartışacağız”
Bir sürecin henüz içindeyken oluşan bakış açısıyla, zamanla gelişen bakış açısı arasında önemli farklar var. Kovid 19 pandemisinin etkilerini yaşadığımız, konuya henüz mesafeli bir şekilde bakamadığımız günlerin üretimleriyle, sonrasında yapılacak üretimler arasında da belirgin bir bakış açısı farkı olacaktır. Dünyanın yaşadığı bu süreç de sanatın bütün disiplinleri tarafından (hem içinde hem de sonrasında) ele alınacaktır. Aslında sanatın tüm dalları ve elbette edebiyat bu salgının kaynağındaki sorunlarla yıllardır ilgileniyor. İklim krizinden eşitsizliklere, ekolojik sorunlardan dengesiz nüfus artışına kadar birçok konu, edebiyatın merceğinde. Edebiyat, dünyanın bu konuları daha çok tartışmasını sağlayacak bir ortam yaratacaktır. İçinden geçtiğimiz dönemi “yaşayıp geride bıraktığımız bir macera” olarak görmemize engel olacak, hesaplaşmaya davet eden eserleri okuyacağız tabii ki. Ama asıl soru şu: Böyle bir hesaplaşmayı istiyor muyuz?
Kaynak: Milliyet Sanat
Diğer haberlere de göz atabilirsiniz.
