Emir Bey’in Kızları – Ayla Kutlu
Merhaba!
Şöyle bir baktım da ilk okuduğum Ayla Kutlu kitabı ve bu kitabın ilk kitabı olan ‘Bir Göçmen Kuştu O’ romanına ait yorumumu 31 Ocak 2017 tarihinde paylaşmışım. 10 ay sonra 7 günlük bir hemhal olma halini takiben bu kitapla da vedalaştım.
Kitabın önsözüne, bu 2 kitapla “20 yıla yakın bir zamandan beri uğraşıyorum” diye giriş yapmış değerli yazarımız Ekim/1998’de.
Bu girişi özellikle belirttim ki nasıl bir araştırma ve emeğin içinden süzülerek avuçlarımıza geldiği aşikâr olsun. Masa Dergi’den Gamze İyem’e verdiği röportajda şöyle demiş Sayın Kutlu: “Zorluklardan hoşlanan biri olmalıyım. Pratik çözümlenecek şeyler vardır ama gerçek sanat sıradanlığı ve kolay çözümcülüğü kabullenmez.”
İşte bu yüzden okunası ve hayran olunası bir eser çıkmış ortaya… Okuyan her bir kişinin etkisinde kalmaması mümkün değil. Ben zaten hayran oldum ve niçin geç tanıştım ki diye kendime söylenip geziyorum samimiyetle. Belki doğru zamana ve yazılanları algılayacak idrake anca ermem gerekmiştir diye teselli buluyorum.
Konuyu özetlemeyip kısaca değineceğim; Osmanlının son demlerinde 93 harbi denen döneme denk gelen bir zamanda Kafkaskar’dan göçmek zorunda kalıp – göç yolunda ağır bedeller ödeyerek – Urfa’da Mahmut Ağa’nın evlatlığı olan Emir Bey’in – artık Cumhuriyet kurulmuştur – hayatına dahil olan kızlarının ve eşlerinin gözünden aktarılıyor olaylar. Bu romana – Emir Bey’in Kızları – konu olan ilk romandaki kızları çok merak etmiştim acaba nasıl bir yetişkin olacaklar diye. Çünkü büyük kız Hüsra, Dame De Sion’a gidiyor yatılı olarak, küçük kız Leylâ parasız zamanlara denk geliyor, ailenin variyeti tükeniyor, İstanbul’a yerleşerek eve en yakın okula gidiyor. Kızlar dedim amma oğlanların hakkını yemeyeyim; babaları Emir Bey iki oğluna (Batu ve Mahmut) “siyasete bulaşmayın” vasiyetinde bulunsa da dinleyen kim.
Şimdi geleyim romanın bir başka özelliğine, Sayın Ayla Kutlu öyle bir kurgu yapmış ki hayran olmamak elde değil. Bir kere bunca gerçekliği romana akıcı bir şekilde yansıtmak çok zor olsa gerek diye düşündüm. Yetmez! Üstüne bu romanı okuyanların okuma akışı kesilmesin, kim kimdir kafalarında soru işareti kalmasın diye ilk kitabı (Bir Göçmen Kuştu O) sanki yeniden yazarak Emir Bey’in Kızları’nın içine farklı yazı karakteri kullanarak eklemiş. Yani olay aynı ama ifade ediş tarzı farklı biçimde. Muhteşem bir şey bu, çok sevdiiiim!
Diyeceğim o ki; hani ilk kitabı okumayıp bunu okumak isterseniz kendinizi eksik hissetmezsiniz, lakin siz ikisini de mutlaka okuyun olur mu? Pişman olmazsınız. Tam tersi, savaş ve göç yaşamamış çokça hazır bulmuş bir nesil olduğumuzdan, yazılanlar kurgulanmış bile olsa temel, epey iz bırakmış ve geniş bir zaman dilimine ve mekâna ait gerçekliklere dayanmaktadır. Kendinizi sorgular bir ruh halinde bulacağınıza inanıyorum. Kitabın sonunda, yazar Erendiz Atasü dahil olmak üzere iki kişinin daha değerli yorumlarını da bulabilirsiniz. Erendiz Atasü’den alıntıyla şöyle diyeyim: Bu romanın temeli; GÖÇ – KADINLAR – ŞARK…
Belirtmem gereken ve saygımı daha da arttıran başka bir konu da şu; Sayın Kutlu bu elim ve zor zamanları kurgularken kimseye ve hiçbir döneme ne kin kusmuş ne de şovenistlik yapmış. Ya n’apmış? İlgili dönemleri artıları ve eksileriyle vermiş. Emir Bey’in Kızları;
1.bölüm: İstanbul – 1941 / Küçük kız Leyla’nın gözünden
2.bölüm: İstanbul – 1945 / Büyük kız Hüsra’nın gözünden
3.bölüm: Mardin – 1958 / Küçük kız Leyla’nın gözünden
4.bölüm: İstanbul – 1991 / Anne Nevnihal Hanım’ın gözünden (Artık 97 yaşındadır) sırasında bir dönem ile, geri dönüşlerle bizlere konuk oluyor.
Son sözüm: Kesinlikle ve içtenlikle tavsiye ediyorum; mutlaka okuyunuz efendim. Neden okumanız gerektiğini bu kez ben değil yazarın kendisi belirtsin en iyisi: Yukarıda belirttiğim röportajda:
“…anlattığınız göçler için sizi motive eden şey nedir?” sorusuna şu cevabı vermiş Sayın Kutlu:
“…vatan yitirmenin anlamını çözmeye çalışmak diyebilirim.”
Tadımlık alıntılarla baş başa bırakayım sizi… Sevgiyle, sağlıkla ve kitapla kalınız…
“Bizde sevgi, gösterilen değil saklanan bir şeydir. Tazeyken değil, katılaşıp hiçbir şeye yaramaz olduktan sonra yâd edilir. Çocuk bunu hemen öğrenemez ki. Sevgi özlüyordum.” sf. 113
“… Siyasetle uğraşmayın. Kendinizi şu garip millete adayın. Taltif beklemeyin. Siyaset meslek değildir. Siyasette tecrübe olmaz. Kurt siyasetçi, hinleşmiş adam demektir. Kimsenin önüne taş gibi dikilmeyin. Her zaman gençlere yol açın. Dünyaya uzun mesafeyi görmek için bakın. Vâsi ufuklara göz dikmek hayalcilik değil, tersine hakiki siyasettir. Sizlerin denize ulaşmanıza dua ederim. Siyaset ırmağı insanı çölde yitirir.” Sf.139
“Çölde vaha mıdır insan; bilinmeyen bir kum tepesinin ardından görünen? Serap mı hakikat mi olduğu el daldırılmadan, yürek soğutulmadan nasıl anlaşılmazsa, insan da anlaşılamaz.” sf.268
“Zaten zaman tuhaf bir şey: Tek başına ayakta duramıyor. Mekân olmazsa zamanı anlayamıyoruz. Hissettiğin her an, zamanın ve mekânın içinde hapis olduğunu algıladığın andır. Yoksa, ân diye bir şey olamaz. Zaman da… Değişiklik, zamandan ve mekândan zorla koparma işi. Acı vermesi de bu yüzden olmalı. Zorla… Zorla.” sf. 279
“Vuruldum mu sana? Hayır, bu kolay bir şey. Hayatımı bağlamak isteği duydum. Bir limandın, canımı kurtaracaktın. Bir güneş, karda yorgan, savaşta at gibi. Bunlar sana bayağı mı geliyor? Benim için değil. Herkesin bulduğu sözlerle anlatırsam seni hafifsemiş olurum gibime geliyor. Âşık olmadım, seni sevdim. Seveceğimi ilk anda anlamıştım.” sf. 330
“İnsan geçmişinden korkuyu çıkarabilir, ama geleceğinden korkuyu atabilecek gücü nasıl bulur yaban ellerde?” sf.372
“Göç büyük şeydir; insanın ufuk çizgisinden aşağı düşmesidir.” sf.381
Sitemizdeki diğer kitap tanıtımlarına da göz atabilirsiniz.
Korsan Edebiyat’ı instagram üzerinden de takip edebilirsiniz.
Haftalık bültenimize ücretsiz abone olup gelişmelerden haberdar olabilirsiniz.
– Emir Bey’in Kızları – Ayla Kutlu
